Μαμαναγνώσματα: WHALE DONE! Εστιαζόμαστε στα θετικά!

Με αφορμή ένα πολύ ωραίο και θετικό βιβλίο που διάβασα θα ήθελα να μοιραστώ κάποιες σκέψεις-σημειώσεις μου μαζί σας. Πρόσφατα, λοιπόν, διάβασα το "WHALE DONE!" του Ken Blanchard ή όπως είναι ο ελληνικός τίτλος "Μπράβο της Φάλαινας!", όπου αναλύει τη δύναμη των θετικών σχέσεων.

Το βιβλίο εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύονται οι φάλαινες-δολοφόνοι σε ένα ζωολογικό πάρκο και το πως μαθαίνουν να εκτελούν διάφορα ακροβατικά κόλπα, χωρίς κακομεταχείριση, αλλά χτίζοντας μια σχέση εμπιστοσύνης-φιλίας και θετικής επικοινωνίας με τους εκπαιδευτές, με αποτέλεσμα να θέλουν οι ίδιες να συμμετέχουν στην παράσταση αφού πρόκειται για μία θετική εμπειρία για αυτές. Πώς γίνεται αυτό; Δίνουν έμφαση στα θετικά και όχι στα αρνητικά. Δίνουν μεγάλη σημασία όταν το ζώο κάνει αυτό που του ζητάνε. Όταν όμως κάνει λάθος απλά το αγνοούν, επανεστιάζουν την ενεργητικότητα και ανακατευθύνουν τη συμπεριφορά του αλλού. Αυτή η απλή και αποτελεσματική στρατηγική επιτρέπει στους εκπαιδευτές να δημιουργούν νέες καταστάσεις στις οποίες μπορούν να πιάνουν τα ζώα να κάνουν κάτι σωστά.

Από αυτό το παράδειγμα μπορούμε να μάθουμε πολλά για τις δικές μας σχέσεις, κάθε είδους (με τα παιδιά μας, τον σύντροφό μας, φιλικές, επαγγελματικές). Καταρχάς, είναι πολύ σημαντικό να δίνουμε έμφαση στα θετικά! Στα θετικά στη ζωή μας, στις σχέσεις μας με τους άλλους ανθρώπους, στη δουλειά μας, στις καταστάσεις που βιώνουμε καθημερινά. Είναι πολύ πιο ωραίο να πιάνουμε τους άλλους να κάνουν κάτι σωστό, από το να τους πιάνουμε να κάνουν κάτι λάθος. Τι εννοώ με αυτό; Αντί να τονίζουμε τα αρνητικά που κάνει κάποιος και να διαμαρτυρόμαστε, να γκρινιάζουμε, να τον επιπλήττουμε κ.ο.κ., μπορούμε να εστιαστούμε, να επαινέσουμε και να ενθαρρύνουμε τα θετικά! Μπορούμε λοιπόν να εστιάζουμε την προσοχή μας στην καλή συμπεριφορά και όχι στην κακή. Όσο περισσότερη προσοχή δίνουμε σε μία συμπεριφορά, τόσο θα επαναλαμβάνεται. Αν λοιπόν προσέχουμε τα αρνητικά, ενισχύουμε ακριβώς τη συμπεριφορά εκείνη που δεν θέλουμε! Και νομίζω, οτι ειδικά οι γονείς, το αντιλαμβάνονται αυτό πολύ έντονα!

Σύμφωνα με το βιβλίο υπάρχουν δύο είδη αντιδράσεων στις σχέσεις μας με τους άλλους:

• Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΗΣ ΚΑΤΣΑΔΑΣ, δηλ. όταν πιάνουμε τους άλλους να κάνουν κάτι λάθος, και
• ΤΟ ΜΠΡΑΒΟ ΤΗΣ ΦΑΛΑΙΝΑΣ (whale done: λογοπαίγνιο του Well done!), όταν πιάνουμε τους άλλους να κάνουν κάτι σωστό.

Αν μεγαλώνοντας μας μεταχειρίζονταν με τη μέθοδο της κατσάδας, ίσως έχουμε την τάση να την διαιωνίσουμε στις σχέσεις μας με τους άλλους. Πόσο καλό όμως είναι αυτό για τις φιλικές, ερωτικές ή ακόμα και τις επαγγελματικές μας σχέσεις; Και πόσο μάλλον για τη σχέση μας με τα παιδιά μας; Προσέχοντας τα αρνητικά περνάμε καλά; Μήπως απλά μιζεριάζουμε κατηγορώντας όλο τον κόσμο για τα λάθη του και για τις άσχημες καταστάσεις που βιώνουμε εξαιτίας αυτών των λαθών; Μήπως απλά βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του θύματος για τα πάντα; Και τι παράδειγμα δίνουμε στα παιδιά μας από αυτή τη στάση ζωής; Ας αφυπνιστούμε λοιπόν και ας πούμε κάτι θετικό όταν κάτι πηγαίνει καλά!

Πώς λειτουργεί το Μπράβο της Φάλαινας:

• Επαινούμε τους άλλους αμέσως.
• Είμαστε σαφείς ως προς το τι έκαναν σωστά ή σχεδόν σωστά.
• Εκφράζουμε τα θετικά μας συναισθήματα γι' αυτό που έκαναν.
• Τους ενθαρρύνουμε να συνεχίσουν την καλή δουλειά.

Προσοχή, όμως, το Μπράβο της Φάλαινας λειτουργεί μόνο όταν είμαστε ειλικρινείς και έντιμοι με τους άλλους. Αν υποψιαστούμε ότι οι άλλοι θεωρούν ανειλικρινείς τις θετικές μας αντιδράσεις, τότε πρέπει να τους μιλήσουμε ειλικρινά, να παραδεχτούμε ότι ως τώρα ήμασταν αρνητικοί και ότι θέλουμε να αλλάξουμε την κατάσταση. Και τέλος να ζητήσουμε την βοήθειά τους γι’ αυτό.

Από προσωπική εμπειρία θα πω ότι είναι πολύ πιο όμορφο, χαρούμενο και ανακουφιστικό να εστιάζεις στα θετικά σε μία σχέση (κάθε είδους). Το κλίμα γίνεται καλύτερο και φεύγει η ένταση και η κακή ενέργεια! Είναι πάντα εύκολο; Όχι, σχεδόν ποτέ! Ειδικά με τα παιδιά, που πραγματικά μπορεί να με τρελάνουν ή με τον σύντροφό μου, που το ευκολότερο είναι να τον κατηγορήσω για όλα. Όπως όλες οι αλλαγές στη ζωή μας, για να πετύχει, θέλει προσπάθεια και εξάσκηση. Όσο συχνότερα το εφαρμόζουμε, τόσο πιο εύκολο θα είναι, μέχρι να μας γίνει βίωμα, συνήθεια, μία αυτόματη ενέργεια.

Από εδώ και στο εξής, λοιπόν, όταν βλέπουμε κάτι άσχημο και αρνητικό ανακατευθύνουμε την ενέργειά μας σε κάτι άλλο. Και όταν κάτι πάει στραβά; Πως το ξεκαθαρίζουμε; Πως ξεκινάμε; 

• Περιγράφουμε το λάθος ή το πρόβλημα το συντομότερο δυνατό, καθαρά και χωρίς να επιρρίπτουμε ευθύνες. 
• Δείχνουμε καθαρά τις αρνητικές του συνέπειες. 
• Αναλόγως την περίσταση (και αν ταιριάζει), παίρνουμε επάνω μας την ευθύνη επειδή δεν είχαμε ξεκαθαρίσει τι ζητούσαμε. 
• Εξηγούμε ξανά το τι θέλουμε, φροντίζοντας να γίνει απόλυτα κατανοητό.
• Εκφράζουμε την αμείωτη εμπιστοσύνη μας και την πίστη μας στο πρόσωπο του άλλου.

Αν λοιπόν μετά από αυτή την ξεκάθαρη κουβέντα παρατηρήσουμε ότι ο άλλος έκανε κάτι σωστά ή σχεδόν σωστά, δεν πρέπει να του εκφράσουμε τα θετικά μας συναισθήματα; Δεν αξίζει ένα Μπράβο της Φάλαινας;

Εννοείται πως υπάρχουν άνθρωποι, πράγματα και καταστάσεις τα οποία μας ενοχλούν, μας εκνευρίζουν, μας στενοχωρούν και γενικά μας ρίχνουν ψυχολογικά, μετατρέποντας τη συμπεριφορά μας σε αρνητική. Γιατί όμως τα προσέχουμε; Αξίζουν τη σημασία που τους δίνουμε; Και τι θα καταφέρουμε αν ασχολούμαστε με αυτά; Από την άλλη πλευρά, καθημερινά βιώνουμε ωραίες καταστάσεις, επικοινωνούμε με ανθρώπους που νοιάζονται για εμάς και ανακαλύπτουμε υπέροχα πράγματα. Δεν αξίζει λοιπόν να τους δώσουμε λίγη σημασία; Αν εστιαζόμαστε στα αρνητικά μπορεί να προσπεράσουμε όλα τα όμορφα και θετικά της ζωής μας, να μην αντιληφθούμε καν ότι υπάρχουν, να μην τα βλέπουμε. Πόσο διαφορετική θα ήταν λοιπόν η καθημερινότητά μας αν βλέπαμε όλα τα θετικά σημεία της; Δεν είναι προτιμότερο αντί να βλέπουμε τα λάθη των άλλων, να βλέπουμε κάθε τι σωστό που κάνουν;

Ας μετατραπούμε, λοιπόν, σε πιο χαρούμενους, ευχάριστους και θετικούς ανθρώπους!